کلزا (.brassica napus L) به عنوان یکی از گیاهان دانه روغنی مهم در مناطق معتدله دارای طیف نسبتاً وسیعی از سازگاری اقلیمی است.
فهرست مندرجات:1. دانه کلزا
2. روغن کلزا
3. کشت کلزا
4. منبع
1. دانه کلزا
دانه کلزا دارای ۲۵ تا ۵۵ درصد روغن ، ۱۸ تا ۲۴ درصد پروتئین و ۱۲ تا ۲۰ درصد پوست است [۱] .
2. روغن کلزا
روغن کلزا به دلیل حضور اسیدهای چرب اشباع نشده و فاقد کلسترول از کیفیت تغذیه ای بالایی برخوردار است و بین ارقام و در شرایط مختلف تنوع زیادی در ترکیب اسیدهای چرب آن مشاهده می شود[۲] برخی از گونه‌های کلزا که در گروه کانولا قرار دارند دارای کمتر از ۳۰ میکرومول گلوکوزینولات در هر گرم کنجاله بوده و روغن دانه آنها دارای مقدار زیادی اسیدهای چرب غیر اشباع و حدود ۲ درصد یا کمتر دارای اسید اروسیک می باشند و روغن آنها به صورت خوراکی مصرف می شود[۳].
3. کشت کلزا
کشتزار کلزا در جنوب کمبریج، انگلستان
کشتزار کلزا در کلاله، ایران
گیاه کلزا
کمبود عناصر کم مصرف در داخل خاک عملکرد عناصر پر مصرف را تحت تاثیر قرار می‌دهد و موجب کاهش عملکرد گیاهان می‌گردد ([۴] بیشترین نیاز به مواد غذایی در کلزا از شروع رشد گیاه در بهار تا زمان گل‌دهی است [۵]
بعضی عناصر غذایی کم مصرف همانند روی وآهن برای رشد گیاه ضروری هستند و در فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند فتوسنتز ، تولید هورمون‌های رشد و تشکیل کلروفیل گیاهی دخالت دارند و کمبود آنها می‌تواند موجب عدم توازن عناصر غذایی در گیاه و نهایتاً کاهش کمیت و کیفیت محصول می شود[۶] در شرایطی که خاک زراعی دارای کمبود عناصر ریز مغذی و سطح خاک خشک باشد ، باید از محلول‌پاشی برگی این عناصر در گیاه کلزا در اوایل دوران رشد رویشی گیاه استفاده نمود که سبب افزایش عملکرد دانه و درصد روغن می‌شود [۷]. روی باعث افزایش تعداد خورجین در بوته ، عملکرد دانه و درصد روغن می‌گردد.[۸]
آهن نیز یکی دیگر از عناصر ضروری برای رشد گیاهان است که در شرایط کمبود آن ، تعداد رنگدانه‌های فتوسنتز کننده و مقدار کلروفیل برگ‌ها کاهش می‌یابد در این صورت کاهش وزن هزار دانه را شاهد خواهیم بود.[۹] با افزایش PH غلظت آهن در ریشه افزایش یافته ولی برگ‌ها زردی کمبود آهن را نشان می‌دهند و به این نتیجه رسیدند که نیترات‌ها در خاک‌های آهکی باعث عدم جذب آهن و مس می‌گردند.[۱۰] اهمیت وجود روی در مناطق مریستمی به علت کارایی آن در تولید هورمون اکسین در کلزا باعث افزایش شاخه بندی می‌شود [۱۱]
به دلیل PH قلیایی خاک‌ها مصرف خاکی روی ،باعث می‌گردد که روی با مواد آلی خاک ترکیب شده ومجموعه‌هایی از روی را تشکیل دهد که ممکن است برخی از آنها غیرقابل انحلال باشند. ( سالار دینی و همکاران ۱۳۶۷) گیاه کلزا نیاز نسبتاً زیادی به نیتروژن دارد، ولی عکس‌العمل آن به کود بستگی به شرایط محیطی از جمله شرایط آب و هوایی منطقه، نوع خاک، رطوبت خاک و هم‌چنین ژنوتیپ دارد.[۱۲] عملکرد مطلوب کلزا در شرایط مصرف ۲۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شده است.[۱۳] مصرف سولفات آمونیوم به همراه اوره به دلیل حلال بودن آن در آب از طریق ریختن آن بر روی برگ‌ها تا قبل از گل‌دهی بسیار مناسب است[۱۴]
از آنجائی‌که سولفات آمونیوم در تامین گوگرد مورد نیاز کلزا که یکی از عناصر موثر در عملکرد کلزا است می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد[۱۵]. کمبود آب می‌تواند اثری سوء بر عملکرد کلزا بگذارد ، ولی این اثر به ژنوتیپ و مرحله نمو گیاه بستگی دارد[۱۶]. اعمال تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیکی گیاه کلزا اثرات متفاوتی در میزان روغن و پروتئین آن دارد و برخورد مرحله تنش خشکی با مرحله زایشی گیاه موجب کاهش عملکرد می‌گردد [۱۷]. در یک محیط پر‌باران ، آبیاری کلزا ، تعداد غلاف را در اثر طولانی کردن دوره گل‌دهی و تعداد دانه در غلاف را در اثر ایجاد سطح برگ بالاتر در زمان گل‌دهی افزایش می@دهد که حساس‌ترین زمان برای آبیاری کلزا ، مرحله گل‌دهی و اوایل غلاف بندی می‌باشد[۱۸].
4. منبع
- تغییرمسیر الگو:ویکی‌انبار-رده
- خواجه پور ، ۱۳۷۷
- شهیدی، ۱۳۷۶
- خواجه پور ۱۳۷۷
- ملکوتی ، ۱۳۷۵
- حجازی ،۱۳۷۹
- خلدبرین ، ۱۳۸۰
- تاندن ، ۱۹۹۵
- گرنت و همکاران، ۱۹۹۸
- مورالس و همکاران ، ۱۹۹۶
- سامر، ۱۹۹۹
- تاندن ، ۱۹۹۵
- اُزِر ، ۲۰۰۳
- جکسون ، ۲۰۰۰
- حجازی ، ۱۳۷۹
- شریعتی و همکاران ، ۱۳۷۹
- عزیزی و همکاران ، ۱۳۷۸
- ما وهمکاران ، ۲۰۰۰
- کلارک وهمکاران ، ۱۹۸۷
